horizon adlı devasa belgesel serisinin bir bölümü aslında da sıradan izlemek pek nasip olmaz diye teker teker yazayım diyorum. çok birikirse olmazsa seri şekline çeviririm daha sonra. bu bölüm s46e08 olarak görülüyor ki bu da zaten olayı açıklıyor. 50 sezonu var serinin... adamlar güzel de yapıyor, müziklerinden görüntülerine, hepsi pek güzel. çok daha önce national geo'nun evcil köpekler belgeselini izlemiştim sanırım. nerdeyse paralel bir belgesel olmuş ama tam da emin değilim, belki izlediğim belgesel buydu ve büyük kısmını unuttum. sonuçta köpeklerle ilgili her daim izlenir...
evet bir miktar birikti ve seri olarak tekrar düzenledim ama beklediğimden çok uzun süre sonra bu oldu. inşallah karıştırdığım bir yer yoktur. iyice karman çorman olmamıştır.
evet bir miktar birikti ve seri olarak tekrar düzenledim ama beklediğimden çok uzun süre sonra bu oldu. inşallah karıştırdığım bir yer yoktur. iyice karman çorman olmamıştır.
--- spoiler ---
.daha bir önce izlediğim belgeseldeki bilgi ile çelişki mevcut idi. köpek gibi yetiştirilen kurtların insan işaretlerini anladıklarını söylüyor idi sevgili sci trek e06 ama bunda tam tersi oldu. kurt daha ufaktı, tek fark buydu ama yine de öğrenme süresini yeterince geçmiş idi. benzer yaştaki köpek ile alakasız bir durumda idi. yetiştiren kadıncağız da köpekten farklı davrandığını zaten söylüyor idi. kurt ile köpek genleri arasındaki fark binde 2 imiş. buna rağmen yine de davranışlar çok farklı.
.tamamen öğrenme ile ilgili değil, doğalarında da bu var diye bir düşünce var idi. köpeklerin insan medeniyetine katkısı çok büyük diye bir fikir de attılar. yavaş gelin diye düşünür iken vakti zamanında yerleşik hayata geçişte güvenlik meselesinden falan bağlantı kurdular ki akla yatkın geliyor.
.en entersan bilgilerden bir tanesi, oksitosin meselesi idi. tamam bir bağ var ve bir etki kesin var ama yavrusunu emziren ana ile kıyas edilecek düzeyde bir şeyler oluyor imiş. hem de karşılıklı olan bir süreç imiş.
.zeka konusunda da zaten 300 küsür kelime-obje bilen süper zeki bir border collie'yi hatırladım. sahibi yüzünü göstermiyordu ne hikmetse, neyse işte bu hayvan kelimeleri bilme yanında resimlerinden eşleştirebiliyor. benzer objelerle de aynı şekilde eşleştirebiliyor. insan yavrusu ile bile kıyas ediliyor bu mesele, soyut düşünmeyi sonradan öğreniyor imiş insan yavrusu.
.insan ile etkileşim meselesi, gözlere odaklanma, duyguları anlama meselesi zaten apayrı bir olay. bunu yapan tek hayvan yine köpek, yine köpek. şempanzeler ile karşılaştırıyorlar alakaları yok.
.neden köpekleri bu kadar seviyoruz meselesi ile köpeklerin aslında kurtların büyümemiş halleri olduğu meselesini birlikte düşünür isek suratlarını bebekler ile karıştırdığımız için böyle yapıyormuşuz. beynin ön tarafındaki mekanizma aynı bebek yüzü gördüğündeki verdiği tepkiyi veriyor imiş. bu da pek enteresan.
.havlama meselesine de buradan bakabiliriz aslında kurtlar havlamıyor ama yavru iken havlıyorlar idi (başka bir belgeselde izlediydim). üstüne köpekler havlamayı bir iletişim aracı olarak kullanıyorlar ve insanlar da hakkaten bunu anlıyor. anlaşılmayacak gibi değil zaten.
.son kısımda biraz abartıldı artık, genetik hastalıkları ayırt etmek için köpeklerin çeşitliliğinden yararlanmak ve bunun sağlığımıza faydası olduğu meselesine geçtiler. eh yani elbette iyidir hoştur da bu kadar da şey etmeseydiniz hayvanları.
.bir de yazmayı unuttum, tilkiler üzerinde deney yapan çılgın bilim teyzesi de çok fena idi. saldırganlık göstermeyen %1'lik tilkileri seçici bir şekilde nesiller boyu çoğaltıp evcil tilki elde etmiş. genleri bile değişmiş, görüntüleri bile değişmiş. bu meseleyi de daha önce izlemiştim.
--- spoiler ---